Conische pennen: kegelvormige borgpennen voor zelfklemmende verbindingen
Conische pennen zijn tapse paspennen die onderdelen exact uitlijnen en zichzelf vastklemmen in een conisch gat. Door de wigwerking ontstaat een spelingvrije, trillingsbestendige verbinding zonder schroefdraad of moeren. De conische vorm borgt de verbinding automatisch en garandeert een zuivere, herhaalbare uitlijning.
Constructie en werking
Een conische pen (ook wel kegelpen genoemd) heeft een gestandaardiseerde taper van 1:50, wat betekent dat de diameter per 50 mm lengte 1 mm toeneemt. Bij montage wordt de pen vanaf de brede zijde in het conische gat geslagen, waar hij zich klemvast zet door wrijving. De licht afgeronde uiteinden zorgen voor eenvoudige montage zonder bramen of beschadiging.
Dankzij de conus klemt de pen zichzelf vast, zonder extra borging. Bij belasting blijft hij stevig zitten door de hoge wrijvingskracht tussen pen en gat. Een bijkomend voordeel is dat een conische pen zichzelf altijd centreert; hij corrigeert kleine afwijkingen en elimineert speling zodra hij wordt ingeslagen.
Materialen en eigenschappen
De meeste conische pennen zijn vervaardigd uit ongelegeerd staal (automatenstaal). Dit materiaal biedt de juiste balans tussen sterkte en vervormbaarheid, zodat de pen zich nauwkeurig in het gat vastzet zonder te breken. De hardheid ligt doorgaans tussen 150 en 250 HV. Stalen pennen zijn meestal blank of licht geolied. Gebruik ze daarom vooral binnenshuis of in droge omstandigheden.
Voor vochtige of corrosieve omgevingen zijn er conische pennen in roestvast staal (RVS), doorgaans in kwaliteit A2 (AISI 304) of A4 (AISI 316). RVS-pennen zijn bestand tegen roest en blijven ook na jaren gebruik goed uitneembaar.
Toepassingen van conische pennen
Conische pennen worden gebruikt in machinebouw, apparatenbouw en gereedschapsconstructies, overal waar onderdelen precies gepositioneerd en weer losneembaar moeten zijn. Ze fungeren als uitlijnpennen bij montage van machineframes, flenzen en behuizingsdelen, maar ook als borgpennen bij draaipunten zoals hefbomen of kleppen. In werktuigbouwkundige toepassingen dragen ze afschuifkrachten over tussen as en naaf en zorgen ze voor spelingsvrije krachtoverdracht.
Ook in gereedschaps- en matrijsconstructies worden tapse pennen gebruikt voor herhaalnauwkeurige positionering. Na onderhoud passen de onderdelen weer exact, tot op honderdsten millimeters nauwkeurig. Conische pennen combineren hoge precisie met eenvoudige montage en hergebruik, wat ze geschikt maakt voor zowel zware machines als fijnmechanische toepassingen.
Montage en gebruik
Gatvoorbereiding: Begin met een passend voorgeboord gat en ruim dit op met een conische ruimer van dezelfde taper. Zorg dat het gat schoon en braamvrij is en dat de pen bij montage net gelijk of iets verzonken in het oppervlak eindigt.
Montage: Plaats de pen met de brede zijde naar voren en tik deze met korte, rechte slagen in. Controleer dat de onderdelen goed uitgelijnd zijn voordat u de pen vastzet. Gebruik voor de laatste millimeters een passende drevel om beschadiging te voorkomen.
Demontage: Sla de pen uit vanaf de smalle zijde met een drevel. Bij een blind gat kunt u een fijn tapgat in het midden van de pen snijden om daar een bout in te draaien en zo gecontroleerd uit te trekken. Zodra de pen iets beweegt, komt hij eenvoudig los.
Hergebruik: Conische pennen zijn herbruikbaar, mits ze niet beschadigd zijn. Controleer na demontage of het oppervlak intact is. Een pen die iets dieper in het gat zakt, blijft bruikbaar zolang de verbinding goed klemt. Voor montage in vochtige omstandigheden is een dunne oliefilm aan te raden tegen roest of vastvreten.
Materiaalkeuze en omgeving
Kies het materiaal op basis van de werkomgeving. In droge binnenruimtes volstaat staal en in vochtige, corrosieve of buitentoepassingen verdient RVS (A2 of A4) de voorkeur. Stalen pennen kunnen op den duur vastroesten, wat demontage bemoeilijkt. Regelmatige inspectie en lichte smering verlengen de levensduur van de verbinding.
Zorg voor een betrouwbare, nauwkeurige verbinding met conische pennen van Fabory. Voeg de juiste maat en uitvoering eenvoudig toe aan uw winkelwagen en borg uw constructie met precisie en duurzaamheid.
Veelgestelde vragen over conische pennen
Waarvoor worden conische pennen gebruikt?
Voor het exact uitlijnen en klemvast verbinden van onderdelen die ook weer losneembaar moeten zijn, zoals behuizingsdelen, machineframes, mallen en draaipunten.
Welke materiaalsoort kies ik: staal of RVS?
Staal is sterk en voordelig voor droge binnenomgevingen. RVS (A2 of A4) is beter bestand tegen vocht, corrosie en chemicaliën, en blijft ook na jaren demonteerbaar.
Hoe monteer en verwijder ik een conische pen correct?
Ruim het gat conisch volgens de tapermaat, sla de pen vanaf de brede zijde recht in tot hij klemt. Voor demontage slaat u vanaf de smalle zijde of gebruikt u een ingeschroefde bout als trekpunt bij blinde gaten.
Hebben conische pennen onderhoud nodig?
Controleer periodiek op speling of corrosie. Gebruik in vochtige omgevingen RVS of een lichte oliefilm om vastroesten te voorkomen. Correct geplaatste conische pennen blijven jarenlang betrouwbaar.