ISO 7094 vlakke sluitringen voor houtconstructie: optimale krachtverdeling zonder houtschade
ISO 7094 vlakke sluitringen voor houtconstructies zijn platte ringen met een extra grote buitendiameter. Ze zijn speciaal ontwikkeld voor het versterken en beschermen van verbindingen in hout. Dankzij hun formaat verdelen deze sluitringen de klemkracht van bouten en moeren over een groter oppervlak, zodat het hout niet splijt of indeukt wanneer de verbinding wordt aangedraaid. Ze hebben een rond centraal gat en vallen onder hardheidsklasse 100 HV. Dat houdt in dat het staal voldoende stevig is maar licht vervormbaar voor een goede pasvorm op hout. ISO 7094 vervangt de oudere DIN 440R norm en staat internationaal garant voor gestandaardiseerde afmetingen en kwaliteit in houtconstructies. Of u nu een houten balk aan een staalprofiel bevestigt of twee houten delen op elkaar klemt met draadeinden, met deze speciale sluitringen voorkomt u beschadigingen aan het hout en creëert u een veilige, duurzame verbinding.
Belangrijke kenmerken van ISO 7094 sluitringen
- Formaat: Grote platte ring met een ronde binnenopening. De buitendiameter is aanzienlijk groter dan bij standaard sluitringen (zoals DIN 125A), waardoor de druk zich over een breder houtoppervlak verspreidt. Dit vermindert de kans op insnoering en houtschade.
- Dikte en pasvorm: Door de grotere diameter is de ring ook dikker uitgevoerd dan normale sluitringen, zodat hij niet doorbuigt onder hoge druk. De binnendiameter is iets ruimer dan bij standaard ringen, waardoor deze sluitring probleemloos over een houtdraadbout of verzinkte bout past.
- Materiaal en hardheid: Standaard gemaakt in hardheidsklasse 100 HV. Dit is iets zachter dan constructieringen voor staalverbindingen, maar ruim voldoende voor houttoepassingen. ISO 7094 sluitringen zijn verkrijgbaar in staal (blank of verzinkt) en in roestvast staal (A2 en A4 kwaliteit).
- Normering: Voldoet aan de internationale ISO 7094 norm voor ‘extra grote’ sluitringen van productklasse C. Deze norm is de opvolger van DIN 440 type R, de klassieke houtconstructiesluitring met rond gat. Door de gestandaardiseerde maatvoering (M5 t/m M30 in de norm, met in de praktijk zelfs grotere maten beschikbaar) passen de ringen altijd bij de bijbehorende boutdiameter en leveren ze consistente prestaties.
Materialen en afwerkingen
Staal, blank of verzinkt: Stalen ISO 7094 sluitringen (100 HV) zijn doorgaans gemaakt van koolstofstaal. De ongecoate blanke uitvoering is het meest basic en economisch, maar gaat zonder bescherming roesten bij vochtige omstandigheden. Daarom worden stalen ringen meestal van een zinklaag voorzien. Elektrolytisch verzinkt staal heeft een dunne galvanische zinkcoating die een matige corrosiebescherming biedt, prima voor droge binnenruimtes of beschutte toepassingen. Thermisch verzinkt staal (HDG) daarentegen is gedompeld in gesmolten zink. Dat levert een veel dikkere beschermlaag op. Deze thermisch verzinkte sluitringen zijn beter bestand tegen roest en daardoor geschikt voor buitengebruik en contact met behandelde (geïmpregneerde) houtsoorten. Let er wel op dat een thermische zinklaag wat dikker is, de ringopening is daarom iets royaler gehouden zodat ook een gegalvaniseerde bout makkelijk past. Gebruik blanke stalen ringen uitsluitend in droge, niet-corrosieve omgevingen, of zorg voor een aparte bescherming tegen roest als u ze toch buiten toepast.
Roestvast staal (RVS): Roestvaststalen sluitringen conform ISO 7094 zijn populair vanwege hun uitstekende corrosiebestendigheid. Fabory levert deze in RVS kwaliteit A2 (AISI 304) voor algemeen gebruik en A4 (AISI 316) voor zeer agressieve omgevingen. RVS-sluitringen roesten niet, zelfs niet bij langdurige blootstelling aan regen of vocht, wat ze ideaal maakt voor buitenprojecten en voor toepassing in combinatie met RVS bevestigers. De hardheid van RVS ligt ook rond 100 HV, zodat de prestaties vergelijkbaar zijn met de stalen variant. Let erop dat bij contact tussen RVS en gewoon (verzinkt) staal in vochtige omstandigheden galvanische corrosie kan optreden. In kritieke gevallen is het daarom verstandig om ook de bout en moer in RVS-uitvoering te kiezen.
Overige materialen: Hoewel staal (al dan niet verzinkt) en RVS veruit het meest gangbaar zijn, bestaan er in principe ook sluitringen van andere materialen. Denk aan messing voor decoratieve toepassingen of wanneer magnetisme vermeden moet worden. Een andere optie zijn kunststof ringen voor volledig roestvrije maar minder belastbare verbindingen. Voor houtconstructies zijn deze alternatieven zeldzaam, de hoge sterkte en vormvastheid van metalen sluitringen is meestal vereist. Welke uitvoering u ook kiest, let steeds op de materiaalsoort of kwaliteitscode (bijvoorbeeld ‘100 HV staal, thermisch verzinkt’ of ‘RVS A4’) zodat de ring geschikt is voor de omgeving en belastingsduur.
Toepassingen van houtconstructie-sluitringen
ISO 7094 sluitringen komen van pas in allerlei situaties waar hout met bouten of draadstangen wordt verbonden. In de bouw en houtindustrie zijn dit belangrijke hulpstukken om sterke, veilige verbindingen te realiseren zonder het hout te beschadigen. U ziet ze bijvoorbeeld terug in de houtskeletbouw, bij het verankeren van houten balken op een stalen frame, het monteren van schuttingdelen of carports en in speeltoestellen of tuinmeubilair van hout. Overal waar een bout door hout wordt bevestigd, is het verstandig zo’n grote ring toe te passen aan de zijde van het hout. De brede ring ondersteunt de boutkop of moer en voorkomt dat deze zich in het hout indrukt. Dit is met name belangrijk bij zachtere houtsoorten en constructies die op spanning worden vastgezet (bijvoorbeeld dragende balkverbindingen), omdat de houten ondergrond daar gemakkelijk kan indeuken zonder ring.
Veelvoorkomende combinaties zijn DIN 603 slotbouten met een sluitring onder de moer, of lange draadeinden met sluitringen aan beide uiteinden. Bij een DIN 571 houtdraadbout wordt de sluitring doorgaans onder de zeskantkop geplaatst zodat het indraaien in het hout makkelijker wordt en het draagvlak vergroot. In alle gevallen zorgt de ISO 7094 ring ervoor dat de verbinding langdurig blijft zitten: het hout kan na verloop van tijd iets krimpen of werken, maar dankzij de grote ring blijft de klemkracht verdeeld en neemt de kans op loskomen af. Bovendien dekt de ring het boorgat ruim af, zodat inscheuren van het hout rond het gat minder waarschijnlijk is. Kortom, bij constructief houtwerk zijn deze sluitringen onmisbaar voor een solide en houtvriendelijke bevestiging.
Montage en tips voor gebruik
Een ISO 7094 sluitring is eenvoudig in gebruik, maar let op een paar aandachtspunten voor het beste resultaat.
- Kies altijd een sluitring die bij de boutmaat hoort. De ISO-maatgeving is afgestemd op metrische bouten: een ring voor M10 heeft bijvoorbeeld een binnendiameter van ongeveer 11 mm, zodat een M10-bout er soepel doorheen past zonder speling.
- Gebruik geen te kleine ring en ook geen overdreven grote ring voor een dunne bout, omdat die niet optimaal de kracht overbrengen.
- Bij een doorsteekverbinding met hout, waar een bout met moer wordt gebruikt, monteert u idealiter aan beide zijden een sluitring op het hout. Dus één ring onder de kop van de bout én één onder de moer. Zo is het hout aan beide kanten beschermd tegen indrukkingen. Heeft u aan één kant een stalen plaat of hoekprofiel in plaats van hout, dan volstaat aan die metalen zijde meestal een standaard sluitring of borgmiddel en plaatst u de grote ISO 7094 ring alleen aan de houten kant.
Aandraaien: Zorg dat de ring vlak en volledig op het houtoppervlak ligt voordat u de bout/moer definitief aantrekt. Trek de verbinding geleidelijk en kruislings (indien meerdere bouten) aan, zodat de druk gelijkmatig wordt verdeeld. Bij het gebruik van slotbouten is het belangrijk dat de vierkante schouder van de bout goed in het hout verzinkt zit. Sla de bout zo nodig licht aan met een hamer, of gebruik een ring met vierkant gat (DIN 440 V) als de situatie dat vereist. Zo draait de bout niet mee tijdens het aandraaien. Hout is enigszins flexibel, dus een stevige verbinding kan na verloop van tijd wat speling krijgen doordat houtvezels zich zetten. Controleer daarom na enkele weken of maanden (vooral bij dragende constructies) de boutverbinding en draai indien nodig de moer nog eens na om alles strak te houden.
Materiaalkeuze en corrosie: Pas de materiaalkeuze van uw sluitringen aan op de omgeving en de rest van de verbinding. Bij buitenmontage of in natte omstandigheden raden we aan RVS of thermisch verzinkt stalen ringen te gebruiken, omdat gewone en elektrolytisch verzinkte ringen na verloop van tijd zullen roesten. Let ook op bij geïmpregneerd tuinhout of eikenhout: hierin zitten chemicaliën of looizuur die corrosie van zink kunnen versnellen. RVS A4 is in dat geval de beste keuze om vlekvorming en aantasting te voorkomen. Combineert u een RVS ring met een stalen (verzinkte) bout, of andersom, dan kan lichte contactcorrosie ontstaan. Dit is doorgaans geen probleem, maar voor maximale levensduur kunt u het beste één materiaalsoort voor de hele verbinding hanteren. Ten slotte zijn deze sluitringen prima herbruikbaar: zolang de ring niet zichtbare scheuren heeft of volledig platgedrukt is, kunt u hem gerust bij een demontage opnieuw inzetten bij een volgende klus.
Veelgestelde vragen over ISO 7094 sluitringen
Is ISO 7094 hetzelfde als DIN 440 R voor sluitringen?
Ja , ISO 7094 komt overeen met de oude DIN 440 type R sluitringen voor houtverbindingen. Beide aanduidingen beschrijven platte ringen met een ronde boring en een extra grote buitendiameter, bedoeld om te gebruiken op hout. De ISO-norm heeft de DIN-norm internationaal vervangen, maar in de praktijk worden de termen nog door elkaar gebruikt. Let op dat DIN 440 ook een type V kende: dat zijn vergelijkbare grote sluitringen maar dan met een vierkant gat, bedoeld voor slotbouten. ISO 7094 dekt alléén de ronde uitvoering (type R). Sluitringen met een vierkant gat voor houtconstructies vallen nog steeds onder de DIN 440 V benaming of andere specificaties, en worden minder vaak toegepast dan de ronde variant.
Waarom speciale sluitringen voor hout gebruiken in plaats van standaard sluitringen?
Houtconstructie-sluitringen (ISO 7094) hebben een veel grotere diameter dan standaard sluitringen en zijn specifiek ontworpen voor het beter verdelen van de kracht op hout. Gewone sluitringen (zoals DIN 125) zijn relatief klein, onder hoge trekspanning kunnen ze in het hout verzinken of zelfs door het hout heen trekken. De speciale ISO 7094 ringen voorkomen dit dankzij een breder contactvlak, wat splijten en indeuken van het hout tegengaat. Met andere woorden, voor verbindingen in hout is een grote sluitring géén luxe maar een noodzaak om de constructie veilig en intact te houden. In veel bouwvoorschriften en technische richtlijnen wordt dan ook expliciet aanbevolen of vereist om bij elke boutverbinding in hout een ring van het type DIN 440R / ISO 7094 toe te passen.
In welke maten en materialen zijn ISO 7094 sluitringen verkrijgbaar?
De ringen worden afgestemd op metrische boutdiameters. Volgens de norm zijn er uitvoeringen van M5 tot en met M30 gedefinieerd. Fabory biedt daarnaast ook nog grotere maten aan, tot wel M36 en M42, voor zeer forse houtverbindingen. Qua materiaal zijn de meest voorkomende varianten: staal 100 HV blank, staal 100 HV elektrolytisch verzinkt, staal 100 HV thermisch verzinkt (voor betere roestwering), en roestvast staal A2 of A4. Al deze varianten voldoen aan dezelfde afmetingen volgens ISO 7094. De keuze hangt vooral af van de gewenste corrosiebestendigheid en de omgeving waarin u de ring gebruikt (zie ook hierboven bij ‘Materialen en afwerkingen’). Kortom, u kunt voor vrijwel elke boutmaat en toepassing een passende houtsluitring vinden in het assortiment.
Wat betekent de aanduiding 100 HV bij deze sluitringen?
Dit geeft de hardheidsklasse van het materiaal aan. 100 HV wil zeggen dat de ring een Vickers-hardheid van ongeveer 100 heeft. Ter vergelijking: standaard sluitringen voor stalen constructies komen vaak in 140 HV of zelfs 200 HV klassen. Een 100 HV ring is dus wat ‘zachter’ staal, wat prima is voor houtverbindingen. Deze ringen vervormen bij montage een heel klein beetje mee met het houtoppervlak, zodat ze mooi vlak aansluiten en niet scheuren onder belasting. Tegelijk is 100 HV hard genoeg om de krachten van bijvoorbeeld een 8.8 bout op te vangen zonder dubbel te buigen. U hoeft zich over die waarde dus geen zorgen te maken: 100 HV is volgens de ISO-norm de juiste balans tussen stevigheid en flexibiliteit voor dit type sluitring.
Zijn ISO 7094 sluitringen geschikt voor gebruik buiten?
Ja, mits u de juiste materiaaluitvoering kiest. Voor buitengebruik (of in vochtige omstandigheden) zijn RVS A2/A4 of thermisch verzinkt stalen sluitringen het meest geschikt, omdat deze niet of zeer langzaam roesten. RVS A4 biedt de hoogste corrosiebestendigheid en blijft ook in zeelucht of bij blootstelling aan looizuren in hout probleemloos intact. Verzinkte (electrolytisch verzinkte) ringen kunnen tijdelijk buiten mee, maar de dunne zinklaag slijt uiteindelijk en dan gaat het onderliggende staal roesten. Onbehandelde stalen (blanke) ringen zijn voor buiten absoluut af te raden, die kleuren binnen de kortste keren roodbruin. Gebruik buiten dus bij voorkeur RVS of thermisch verzinkt. Let er bovendien op dat de bouten en moeren in de verbinding dan idealiter van hetzelfde materiaal zijn: een RVS ring met een RVS bout is de beste combinatie om galvanische corrosie te voorkomen en de levensduur van de hele verbinding te maximaliseren.