ISO 7092 vlakke sluitringen voor cilinderschroeven: compacte ringen voor beperkte ruimte
ISO 7092 vlakke sluitringen voor cilinderschroeven zijn platte ringen met een relatief kleine buitendiameter, specifiek ontworpen voor gebruik bij cilindrische bouten en schroeven. Een cilinderschroef (bijvoorbeeld een inbusbout met cilinderkop) heeft een kleinere kopdiameter vergeleken met een standaard zeskantbout. De ISO 7092 sluitring (die qua maatvoering overeenkomt met de oudere DIN 433 norm) biedt een perfecte pasvorm onder zo’n kleinere boutkop. Zo wordt de kracht van de bout of moer gelijkmatiger verdeeld over het oppervlak en raakt het bevestigde materiaal niet beschadigd. Tegelijkertijd steekt de ring niet onnodig ver buiten de boutkop uit, wat zorgt voor een nette en ruimtebesparende afwerking van de verbinding. ISO 7092 is de internationale standaardbenaming voor deze smalle sluitringen (DIN 433 was de oorspronkelijke Duitse norm) en wordt wereldwijd toegepast.
Belangrijke kenmerken van ISO 7092 sluitringen
- Afmeting en vorm: Deze sluitringen hebben een kleinere buitenafmeting dan reguliere ringen. De buitendiameter is ongeveer twee keer de boutmaat, in plaats van circa drie keer bij een standaard sluitring. Daardoor is de ring ongeveer 10–20% kleiner van buitenmaat. ISO 7092 ringen zijn platte, ronde schijven zonder afschuining aan de rand (Form A). Ze zijn ontworpen zonder facet, zodat ze volledig vlakke steun geven onder de boutkop of moer.
- Toepassing: Door hun beperkte buitenafmeting zijn deze ringen ideaal voor bouten met een kleine kopdiameter en in krappe ruimtes. Ze worden met name gebruikt onder cilinderkopbouten, inbusschroeven en kaaskopschroeven. In situaties waar een gewone sluitring te groot zou zijn of zou uitsteken (bijvoorbeeld dicht bij randen of in verzonken zetgaten), biedt een ISO 7092 ring uitkomst. Ondanks hun kleinere formaat vervullen ze dezelfde functie als elke sluitring: het verspreiden van de klemkracht en het beschermen van het oppervlak.
- Hardheidsklasse: Stalen ISO 7092 sluitringen zijn verkrijgbaar in verschillende hardheden. Traditioneel waren deze ringen in DIN 433-uitvoering vaak 140 HV (geschikt voor gebruik met bouten tot sterkteklasse 8.8). Tegenwoordig zijn ook 200 HV varianten gangbaar voor hogere sterktes (boutklasse 10.9). Voor de zwaarste verbindingen bestaan zelfs 300 HV uitvoeringen die voldoende hard zijn om het aandrukken van zeer sterke bouten (zoals 12.9) op te vangen. De juiste hardheid zorgt ervoor dat de ring niet indeukt onder hoge spanning, zodat de verbinding haar klemming behoudt.
- Normering: ISO 7092 sluitringen komen overeen met DIN 433 en zijn daarmee gestandaardiseerd in zowel maatvoering als kwaliteit. Er zijn geen vorm- of maatverschillen tussen de twee normen, de ISO is ingevoerd als internationale opvolger. De maatrange loopt van ongeveer M1,6 tot en met M36, dus van zeer kleine schroefafmetingen tot grote bouten. (Hele kleine DIN 433 maten zoals M1 t/m M1,5 zijn in ISO komen te vervallen, waardoor M1,6 de kleinste standaardmaat is.) Elke ISO 7092 ring is genormeerd op de boutmaat waarvoor hij is bedoeld. U gebruikt dus bijvoorbeeld een M8 sluitring ISO 7092 bij een M8 bout.
Materialen en afwerkingen
ISO 7092 sluitringen zijn beschikbaar in diverse materialen en afwerkingen, passend bij de toepassing en omgevingsomstandigheden. De meest gangbare materialen zijn staal en roestvast staal, maar er bestaan ook speciale varianten:
- Staal (gehard): Stalen ISO 7092 sluitringen worden meestal vervaardigd uit koolstofstaal dat op hardheid is gebracht (bijvoorbeeld 140 HV of 200 HV, afhankelijk van de gewenste sterkte). Deze stalen ringen zijn vaak elektrolytisch verzinkt voor corrosiebescherming. Een dunne zinklaag beschermt het staal tijdelijk tegen roest en geeft de ring een zilverkleurige glans. Verzinkt staal is economisch en geschikt voor algemeen gebruik binnenshuis of in droge omstandigheden. Houd er wel rekening mee dat bij langdurige blootstelling aan vocht de zinklaag kan slijten of beschadigen, waarna het onderliggende staal gaat roesten. Gebruik verzinkte stalen ringen daarom bij voorkeur in omgevingen die niet voortdurend nat of corrosief zijn. Voor toepassingen met zeer hoge mechanische belasting zijn bovendien vaak de 200 HV of 300 HV (extra geharde) stalen ringen vereist. Op die manier vervormt de ring niet onder hoge boutspanningen.
- Roestvast staal (RVS): Roestvaststalen sluitringen (meestal in kwaliteit A2, AISI 304) worden veel toegepast vanwege hun uitstekende corrosiebestendigheid. Een RVS ISO 7092 ring roest niet, wat hem bij uitstek geschikt maakt voor buitengebruik en vochtige omgevingen. RVS A2 is gangbaar voor de meeste situaties. Voor zeer agressieve omstandigheden (zoals zeelucht of chemische omgevingen) raden we u RVS A4 (AISI 316) aan vanwege de nog hogere weerstand tegen corrosie. Let op dat RVS iets minder hard is dan gehard koolstofstaal. Bij extreem hoge aanhaalmomenten kan een RVS-ring iets meer indeuken dan een geharde stalen ring. In de praktijk is dit zelden een probleem bij normaal gebruik, maar het is iets om in gedachten te houden bij kritische toepassingen met zeer hoge boutspanningen.
- Andere materialen: Naast staal en RVS zijn ISO 7092 sluitringen ook verkrijgbaar in speciale materialen voor niche-toepassingen. Messing (koper-zinklegering) is bijvoorbeeld beschikbaar voor situaties waar magnetisme ongewenst is of waar goede elektrische geleiding vereist is (messing ringen geleiden stroom en corroderen niet, maar zijn mechanisch minder sterk dan staal). Ook bestaan er kunststof sluitringen (bijvoorbeeld van nylon/Polyamide) volgens deze afmetingen. Kunststof ringen zijn volledig roestvrij en licht van gewicht en worden toegepast als elektrische isolator of in omgevingen waar metaal niet gewenst is. Ze zijn niet geschikt voor hoge belastingen, doordat het materiaal relatief zacht is. Bij de keuze van het materiaal is het dus belangrijk te letten op zowel de omgevingsfactoren (roest, chemicaliën) als de vereiste mechanische sterkte.
Welke uitvoering u ook kiest, let altijd op de specificaties zoals materiaalsoort en hardheidsklasse. Zo weet u zeker dat de sluitring geschikt is voor de beoogde omgeving en belasting. Een stalen 140 HV ring is bijvoorbeeld uitstekend voor een standaard stalen constructie binnenshuis, terwijl voor een RVS bout buiten beter een RVS A4 ring gekozen wordt om roestvorming te voorkomen.
Toepassingen van vlakke sluitringen voor cilinderschroeven
U vindt ISO 7092 sluitringen terug in allerlei toepassingen waar bouten met een cilinderkop worden gebruikt en een compacte, betrouwbare bevestiging is vereist. Enkele voorbeelden:
- Machine- en apparatenbouw: In machineframes, apparaten en industriële installaties worden vaak inbusbouten (binnenzeskantbouten met cilinderkop) toegepast vanwege hun strakke vormgeving en hoge sterkte. Onder deze bouten plaatst men meestal sluitringen volgens ISO 7092 om de klemkracht te verdelen en het machineoppervlak te beschermen. Dankzij de kleine diameter van de ring past hij perfect onder de ronde boutkop zonder uit te steken. Dit is belangrijk in krappe montageruimtes of bij meerdere bouten dicht bij elkaar, waar grote ringen in de weg zouden zitten. De sluitring voorkomt ook dat de boutkop zich in het materiaal drukt, met name bij zachtere metalen of gelakte oppervlakken, waardoor de verbinding langdurig solide blijft.
- Voertuigen en mobiliteit: In de automotive sector en bij voertuigen/machines met bewegende onderdelen komen trillingen en dynamische belastingen voor. ISO 7092 sluitringen worden gebruikt samen met zelfborgende bouten of moeren om te zorgen voor een stabiele bevestiging die niet loswerkt. U ziet ze bijvoorbeeld bij motoronderdelen, remsystemen of montage van accessoires waar cilinderkopbouten een strakke inbouw vereisen. De kleine sluitring zorgt voor een nette afwerking en voorkomt beschadiging van coatings of oppervlaktes wanneer de bout wordt vastgedraaid. Tevens is de ring handig op plekken waar ruimte beperkt is, zoals in een motorruimte of behuizing, omdat hij compact om de bout aansluit.
- Elektrotechniek en fijnmechanica: Omdat ISO 7092 ringen al vanaf zeer kleine boutmaten (M1,6 en M2) beschikbaar zijn, worden ze veel toegepast in elektrotechnische apparaten, elektronica en fijnmechanische constructies. Denk aan printplaten (PCB’s) die met kleine schroeven bevestigd zijn: een klein sluitringetje onder de schroefkop voorkomt dat de schroef het printplaatmateriaal beschadigt en verdeelt de krachten over een iets groter oppervlak. Ook in meet- en regelapparatuur, modelbouw en andere situaties met miniatuurschroeven zijn deze sluitringen onmisbaar voor een betrouwbare en nette bevestiging. Hier is vaak zeer weinig ruimte rondom de schroef en een standaard ring zou überhaupt niet passen, de ISO 7092 sluitring biedt dan uitkomst door zijn slanke vorm.
- Algemene constructies: Overal waar u een boutverbinding maakt en rekening moet houden met zowel de zekerheid van krachtverdeling als een beperkte ruimte, is deze sluitring geschikt. Bijvoorbeeld bij kasten, rails, profielframes en meubels waar inbusbouten worden gebruikt voor een strak uiterlijk. De ring vangt de drukkracht op, zodat bijvoorbeeld een laklaag niet barst onder de boutdruk en het geheel er professioneel uitziet. Bovendien kan een vlakke sluitring eventuele oneffenheden of afwijkingen in het oppervlak opvangen, waardoor de moer of boutkop volledig vlak aangedraaid kan worden.
Kortom, ISO 7092 sluitringen leveren een kleine maar cruciale bijdrage aan de betrouwbaarheid en netheid van allerlei boutverbindingen in de techniek. Door hun specifieke maatvoering zijn ze de logische keuze onder iedere cilinderkopschroef voor een optimaal resultaat.
Montage en tips voor gebruik
Het gebruik van een sluitring lijkt eenvoudig, u schuift de ring over de bout en draait de verbinding vast, maar let op de volgende aandachtspunten om het beste uit ISO 7092 sluitringen te halen:
- Juiste maatvoering: Kies altijd de ringmaat die bij de boutdiameter hoort. De maat van de sluitring (bijvoorbeeld M8) geeft de nominale boutmaat aan. Een te krappe ring past niet over de schroefdraad, en een te ruime ring heeft speling waardoor de krachtverdeling niet optimaal is. Gebruik dus voor elke bout of schroef de corresponderende ISO 7092 ringmaat.
- Correcte plaatsing: Plaats de sluitring direct onder de kop van de bout of onder de moer, afhankelijk van waar u kracht wil verdelen. Zorg dat de ring vlak op het oppervlak ligt en niet half over een rand of gat. Bij verzonken gaten of uitsparingen moet de ring volledig kunnen steunen; is de ruimte te klein voor zelfs de kleine ISO 7092 ring, overweeg dan of een sluitring hier noodzakelijk is. In sommige gevallen is het bevestigingsvlak al voorzien van een verhoging of randje waardoor een extra ring niet nodig is.
- Hardheid afstemmen op bout: Controleer of de hardheid van de ring past bij de sterkte van de bout. Voor hoogsterktebouten (kwaliteit 10.9 of 12.9) is een geharde sluitring (200 HV of hoger) aanbevolen. Een zachte ring onder een harde bout kan indeuken wanneer de bout wordt aangedraaid, waardoor de verbinding speling krijgt na verloop van tijd. Gebruik bij twijfel liever een ring met hogere hardheidsklasse, zeker in kritieke verbindingen. De productinformatie vermeldt doorgaans de hardheid (bijvoorbeeld 140 HV of 200 HV), deze indicatie helpt u de juiste keuze te maken.
- Niet stapelen: Gebruik per bout één sluitring van het juiste type. Het heeft meestal geen toegevoegde waarde om twee of meer vlakke ringen op elkaar te stapelen onder dezelfde boutkop. Gestapelde ringen kunnen ten opzichte van elkaar verschuiven tijdens het aandraaien, wat een minder stabiele situatie oplevert. Als u extra dikte of een groter verdeeloppervlak nodig hebt, kies dan voor een ring van het juiste type (bijvoorbeeld een dikkere constructiering of een ring met grotere diameter volgens ISO 7093/DIN 9021) in plaats van meerdere standaardringen op elkaar.
- Controle bij hergebruik: In tegenstelling tot bijvoorbeeld veerringen of borgmoeren slijten vlakke sluitringen niet merkbaar bij normaal gebruik. U kunt een stalen sluitring dus doorgaans meerdere malen hergebruiken, mits deze niet vervormd of beschadigd is. Controleer bij demontage altijd even de staat van de ring: is hij nog mooi vlak en onbeschadigd, dan kan hij opnieuw dienen. Bij de kleinste tekenen van scheurtjes, diepe groeven of verbuiging is het verstandig de ring te vervangen. Nieuwe ringen kosten gelukkig weinig, en een onbeschadigde ring geeft de zekerheid van een betrouwbare vlakke ondersteuning.
- Materiaal combineren: Let op materiaalcombinaties in uw verbinding. Wanneer u RVS bouten gebruikt in een corrosieve omgeving, is het slim om ook RVS sluitringen te gebruiken. Op die manier is de hele verbinding roestvast. Een verzinkte stalen ring in combinatie met een RVS bout kan in principe wel, maar als deze blootstaat aan vocht zal de stalen ring uiteindelijk gaan roesten (het edelere RVS bevordert zelfs de corrosie van de minder edele staal). Om galvanische corrosie te vermijden en de levensduur te maximaliseren, raden we materiaalconsistentie aan. Andersom geldt: gebruik bij stalen bouten in een droge omgeving gerust een verzinkte stalen ring; dat is economisch en qua sterkte perfect op elkaar afgestemd.
Door op bovenstaande punten te letten, zorgt u ervoor dat ISO 7092 sluitringen optimaal hun werk doen. De ring mag misschien een eenvoudig onderdeel zijn, maar in de techniek geldt: details maken het verschil. Een goed gekozen en correct geplaatste sluitring voorkomt problemen en draagt bij aan een duurzame, professionele verbinding.
Veelgestelde vragen over ISO 7092 sluitringen
Wat is het verschil tussen een ISO 7092 sluitring en een standaard sluitring?
Een ISO 7092 sluitring (DIN 433) heeft een kleinere buitendiameter dan een standaard vlakke sluitring (zoals DIN 125 of de ISO 7089 norm). Met andere woorden: de ring steekt minder ver rondom de bout of schroef uit. Standaard sluitringen hebben meestal een buitendiameter van rond de 3 keer de boutdiameter, terwijl ISO 7092 ringen circa 2 keer de boutdiameter aan buitenmaat hebben. Hierdoor passen ISO 7092 ringen beter onder boutkoppen met een kleine diameter (cilinderkopbouten, kaaskopschroeven), terwijl gewone sluitringen meer oppervlak bedekken en daardoor geschikt zijn voor grotere boutkoppen (zoals zeskantbouten). Het functionele doel, kracht verdelen en oppervlak beschermen, is bij beide typen gelijk, maar de afmetingen zijn aangepast aan het type boutkop.
Heeft DIN 433 een tegenhanger in de ISO-normering?
Ja, ISO 7092 is de directe ISO-norm voor deze sluitringen en dient als internationale opvolger van DIN 433. De afmetingen en vorm van een ISO 7092 ring zijn identiek aan die van een DIN 433 ring. Het belangrijkste verschil zit in beschikbaarheid van materiaalhardheden en maten: DIN 433 ringen waren traditioneel vaak verkrijgbaar in 140 HV hardheid, terwijl ISO 7092 ook harder uitgevoerde ringen (200 HV en 300 HV) omvat voor zwaardere bouten. Daarnaast start de ISO 7092 range officieel bij M1,6 (de kleinste DIN 433 maten M1 t/m M1,5 zijn in ISO niet overgenomen). In de praktijk worden DIN 433 en ISO 7092 vaak als gelijkwaardig beschouwd. Daarom duiden fabrikanten en leveranciers dit product veelal aan met beide normnummers om herkenning te vergroten. U kunt er dus vanuit gaan dat een DIN 433 ring en een ISO 7092 ring onderling uitwisselbaar zijn.
In welke materialen zijn ISO 7092 sluitringen verkrijgbaar?
De meest voorkomende materialen voor ISO 7092 sluitringen zijn gehard staal en roestvast staal (RVS). Stalen uitvoeringen (eigenschappen vaak aangeduid met een hardheidsklasse zoals 140 HV of 200 HV) zijn sterk en betaalbaar. Ze worden veelal verzinkt geleverd voor bescherming tegen roest. Roestvaststalen sluitringen (meestal type A2 of A4) zijn geliefd vanwege hun corrosiebestendigheid. Deze ringen roesten niet, zelfs niet in vochtige omstandigheden. RVS A2 is gangbaar voor algemeen gebruik, terwijl RVS A4 wordt ingezet bij extra corrosieve omgevingen (denk aan maritieme toepassingen). Naast staal en RVS bestaan er ook ISO 7092 ringen in messing of nylon. Messing is niet-magnetisch en goed elektrisch geleidend, wat nuttig kan zijn in elektriciteits- en meetapparatuur, maar het is zachter dan staal. Nylon (kunststof) ringen isoleren elektrisch en zijn volledig roestvrij, maar zijn alleen geschikt voor lichte belasting. Deze alternatieve materialen zijn minder gangbaar en worden vooral gebruikt voor specifieke toepassingen. Voor de meeste standaard toepassingen volstaat een stalen of RVS-sluitring. Let bij uw keuze op de omgeving en eisen: zo gebruikt u indoor op een stalen constructie bijvoorbeeld een verzinkte stalen ring en voor buiten in de regen liever een RVS ring.
Wat betekent de hardheidsaanduiding (HV 140, HV 200) bij sluitringen?
Deze aanduiding geeft de hardheid van het staal aan volgens de Vickers-schaal (afgekort HV). Een waarde van 140 HV wil zeggen dat de ring een standaard hardheid heeft die geschikt is voor bouten tot ongeveer klasse 8.8 (standaardsterkte). 200 HV duidt op een hardere ring, bedoeld voor hogere boutsterktes zoals 10.9. Hoe hoger de HV-waarde, hoe beter de ring bestand is tegen vervorming onder hoge druk. Voor zeer zware toepassingen zijn er zelfs sluitringen van 300 HV, die nodig kunnen zijn bij bouten van sterkteklasse 12.9 of vergelijkbaar. Het is belangrijk de hardheid van de sluitring af te stemmen op de sterkte van de bout. Een te zachte ring deukt in onder de enorme spanning van een hoogsterktebout, waardoor de klemkracht van de verbinding na verloop van tijd vermindert. Door een ring te kiezen met een voldoende hoge HV-waarde blijft de sluitring vormvast en behoudt de boutverbinding haar voorspanning.
Zijn ISO 7092 sluitringen geschikt voor buitengebruik?
Ja, mits u het juiste materiaal kiest. Roestvaststalen (RVS) sluitringen zijn zeer geschikt voor buitentoepassingen omdat ze niet roesten. Vooral RVS A4 geniet de voorkeur in agressieve buitenomgevingen (bijvoorbeeld bij zeelucht of constant vocht), maar ook RVS A2 houdt het in de meeste weersomstandigheden goed vol. Verzinkte stalen sluitringen daarentegen zijn minder duurzaam in de buitenlucht. De zinklaag biedt weliswaar enige tijd bescherming tegen roest, maar zal op den duur slijten of beschadigen. Zodra het staal bloot komt te liggen, zal het gaan corroderen bij contact met water en zuurstof. In een vochtige of zoute buitenomgeving is een verzinkte ring dus slechts tijdelijk te gebruiken voordat roest optreedt. Voor langdurig buitengebruik is roestvast staal de beste keuze. Als u toch een stalen ring moet toepassen buiten, zorg dan voor extra bescherming (bijvoorbeeld door nasmeren of afdekken) en wees bewust van de beperkte levensduur. Samengevat: voor buiten en natte omstandigheden raden we een RVS ISO 7092 sluitring aan (A4 kwaliteit bij voorkeur voor maximale corrosiebestendigheid), terwijl verzinkte stalen ringen vooral geschikt zijn voor droge binnenomgevingen of situaties waar ze niet langdurig aan buitenelementen blootstaan.